een eeuwenoude geschiedenis

geschiedenis Het Hof

blooming landgoed Het Hof kent een eeuwenoude geschiedenis. In de Middeleeuwen stond er op Het Hof al een versterkt herenhuis. De eerste bewoners waren van het geslacht van Haemstede Montigny (1285-1438). Daarna kwamen de families Van Borselen (1438-1507) en Van Brederode (1507-1568). In 1574 werd het herenhuis door de troepen van Sonoy in de slag tegen de Spanjaarden verwoest.

monument-Het-Hof-klein

anno 1643

Het Hof, zoals we het nu kennen, is een zeer vroeg en uniek zuiver Hollands classicistisch aangelegde buitenplaats, gerealiseerd door Jhr. Anthonis Studler van Zurck, een rijke koopman van Zwitserse afkomst. Hij kreeg de Heerlijkheid Bergen in 1641 in zijn bezit. Aanvankelijk was Bergen een vooraanstaande plaats en de banden met de heersende landsvorsten waren goed. Maar in de periode dat Studler van Zurck naar Bergen kwam, was de Heerlijkheid geen aantrekkelijke koop. Bergen, dat destijds uit weinig meer dan een handvol ambachtslieden en vissers bestond, had een tragische geschiedenis achter de rug. Het dorp was vele malen overvallen en leeggeroofd en tot overmaat van ramp kwamen de Spanjaarden in 1574 om Bergen te belegeren. De Heerlijkheid werd toen bijna volledig in de as gelegd hetgeen ook desastreuze gevolgen had voor Het Hof. Sinds de komst van Studler ging het beter met de gemeente. Ook liet hij midden 17e eeuw weer een ‘Hof te Bergen’ bouwen. Op oude tekeningen en ontwerpen is te zien hoe zijn vorstelijke woning met tuin en bos had moeten worden. Het hoofdgebouw met middengevel is er nooit gekomen, maar wel de westvleugel met stallen en een koetshuis en de oostvleugel als woongedeelte. De westvleugel is al lang afgebroken, de oostvleugel is de kern van wat we nu als Het Hof kennen.

In 1851 kocht Jacobus Henricus van Reenen Bergen voor ƒ150.000. De kern van de Heerlijkheid was Het Hof met de omliggende 17e eeuwse landschapstuinen, een uitgestrekt duingebied en zelfs een strook strand. Nadat van Reenen Het Hof grondig restaureerde tot zijn huidige vorm vestigde hij zich er samen met zijn echtgenoot Jonkvrouw Wilhelmina Rendorp van Marquette.  Een eeuw lang bleef Het Hof in het bezit van de van Reenens. In 1945 mocht de Volkshogeschool Het Hof, wat destijds leeg stond en sporen van de oorlog vertoonde, van hen huren. Met weinig geld en de inzet van cursisten werd het huis stukje bij beetje opgeknapt. Ook de moestuin en de boomgaard werden aangepakt. In 1952 kwam Het Hof in handen van de gemeente die tot 1962 aan de Volkshogeschool bleef verhuren. In 1962 werd Het Hof en de boerderij van de gemeente gekocht, waarbij ze de Zwarte Schuur erbij cadeau gaven en ze de grond tot in 2062 in erfpacht hebben afgestaan. Het Hof staat tegenwoordig op de monumentenlijst. Ook de oude loopbrug die toegang geeft tot Het Hof, zeer waarschijnlijk is dit het originele door Studler gebouwd exemplaar, is een rijksmonument. Het hek is van fraai smeedwerk en aan weerszijden van de oprit is een kanon ingegraven, welke stammen uit de Franse tijd.

het hoofdhuis

De opzet van Het Hof is groots en één van de weinige voorbeelden in Nederland waar nog zo prominent de oorspronkelijke geometrische structuur aanwezig is. Desondanks hebben er in de loop der eeuwen veranderingen plaatsgevonden die het verdienen behouden te blijven. Vanaf het moment dat Anthonis Studler van Zurck in 1641 de Heerlijkheid Bergen in 1641 in zijn bezit kreeg, had hij grootse plannen met Het Hof. Tekeningen uit 1652 laten zien dat zijn droombeeld bestond uit een Corps de Logis (hoofdgebouw) die geflankeerd werd door twee bouwhuizen (bijgebouwen) welke een vierkant voorplein omsluiten. Tevens is de plattegrond van de buitenplaats gebaseerd op harmonische samenklanken in de muziek. De harmonische intervallen kwint (2:3), duedecime (1:3) en grote en kleine terts (4:5 en 4:6) zijn de verhoudingen waarop de maten van Het Hof zijn gebaseerd. De twee bouwhuizen werden in 1660 voltooid, maar het hoofdgebouw is nooit gebouwd. Circa 1830 werd het westelijke bouwhuis geheel afgebroken. Nadat in 1851 de buitenplaats, als onderdeel van Heerlijkheid Bergen, door van Reenen was gekocht, werd het oostelijk gebouw in 1852 tot het huidige neoclassicistische pand verbouwd. Het herenhuis heeft in deze periode de huidige vorm en omvang gekregen. De asymmetrische ligging op het rechthoekig omgracht terrein is te verklaren uit het feit dat het tweede bouwhuis is verdwenen.

Het Hof - 2023- 15 - GittaPolak

de tuin

De tuin van Het Hof is, vanwege een heel oud lanenpatroon, één van meest bijzondere en authentieke tuinen van Nederland. Hoewel er in de loop van de 350 jaar het een en ander aan de tuin veranderd of toegevoegd is, is dit altijd gebeurd met de nodige respect voor de geometrische hoofdstructuur. Dit geldt ook voor landschappelijke vijver die vermoedelijk uit de vorige eeuw stamt. Het vermelden waard zijn de oude linden voor het gebouw, dit zijn de oudste bomen van Noord Holland, en de linden langs de oprijlaan, vermoedelijk allemaal door Studler zelf geplant halverwege de 17e eeuw.

lees meer over de Hoftuin

Bijzonder is ook de enorme moestuin waar alle soorten groenten, fruit en bloemen kunnen groeien en bloeien én de slangenmuur, die dateert uit de periode 1650. De kronkelige slangenmuur, waarvan er nog enkele in Nederland bestaan, werd gebouwd om fruit te telen. De muur is gericht op de zon uit het zuiden. De kronkels zorgen ervoor dat de zon vastloopt waardoor een warm microklimaat ontstaat waarin zuidelijke fruitsoorten als perziken en vijgen ook in een relatief koud land kunnen groeien. Deze constructie werd overigens ook toegepast om meer stevigheid te creëren. Zonder de kronkels zou een muur van grote lengte bij een storm om kunnen vallen. Inmiddels lijkt deze theorie achterhaald, maar feit blijft dat de slangenmuur van Het Hof, waar overigens geen zuidvruchten groeien, een prachtig bouwwerk is.

even terug in de tijd

geschiedenis-van-landgoed-het-hof-vergaderlocatie
geschiedenis-hoftuin-volkshogeschool
volkshogeschool Het Hof Bergen
volkshogeschool vergadering bijeenkomst blooming
vergaderlocatie-landgoed-het-hof-bergen-geschiedenis
geschiedenis-vergaderlocatie-het-hof